فهرست مطالب

نشریه مدیریت آب در کشاورزی
سال سوم شماره 1 (پیاپی 5، بهار و تابستان 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/06/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سید علی محمد چراغی، مهدی کریمی صفحه 1
    درک صحیح از رابطه شوری آب آبیاری و شوری خاک برای تفسیر دقیق داده های حاصل از آزمایش های شوری و یا مشاهدات مزرعه ای ضروری است. شوری خاک به دو صورت شوری عصاره اشباع (ECe) و شوری محلول خاک (ECss) بیان می شود و اغلب از ECe استفاده می گردد. عموما تصور بر این است که مقدار شوری خاک (ECe) همواره بیشتر از شوری آب آبیاری (ECiw) است، لیکن ECe می تواند از ECiw کمتر و یا بیشتر باشد. عامل تعیین کننده در برقراری این رابطه مقدار جزء آبشویی است. در لایه ای از منطقه توسعه ریشه که درصد جزء آبشویی در آن بالا است ECe کمتر از ECiw خواهد بود. داده های مزرعه ای نشان می دهد که ECe در منطقه توسعه ریشه می تواند حتی به نصف ECiw کاهش یابد. در این مقاله همچنین نشان داده خواهد شد که ECe در فاصله زمانی بین دو آبیاری تغییر ننموده و ثابت باقی می ماند علیرغم این که ECss باگذشت زمان همراه با برداشت آب توسط گیاه افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: آبیاری، جزء آبشویی، شوری محلول خاک، شوری عصاره اشباع خاک
  • محمد جواد زالی پور، محمد کریم معتمد صفحه 9
    پوشش کانال های آبیاری منجر به افزایش مقاومت دیواره های خاکی آنها در مقابل آب، کاهش نفوذ و تلفات آب میگردد که برای افزایش راندمان انتقال آب یک امر ضروری است. کانال های آبیاری نیاز به هزینه زیادی برای حفظ و نگهداری دارند که باید توسط دولت و بخش عمومی تامین شود . مشارکت بهره برداران در حفظ و نگه داری از کانال های آبیاری امری ضروری است. پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان مشارکت شالیکاران در حفظ و نگهداری کانال های آبیاری پوشش دار درجه سه در شهرستان رشت به صورت میمانی صورت گرفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های فردی، اجتماعی - اقتصادی کشاورزان شالیکار و تاثیر آن بر مشارکت آنها در حفظ و نگهداری کانال های آبیاری می باشد. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه می باشد که پایایی آن از طریق آلفای کرون باخ مقدار 75 % تائید گردیده است و روایی آن با نظرسنجی از 15 نفر اساتید و کارشناسان مربوطه مورد تائید قرارگرفته است . جامعه آماری این پژوهش کشاورزان شالیکاری شهرستان رشت است که در طول 1628 متر از کانال های آبیاری درجه سه 203 نفر می باشند. حجم نمونه با استفاده از جدول گرجسی- مورگان 133 تعیین و نمونه های انتخابی به صورت نمونه گیری کاملا تصادفی انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین ویژگی های فردی سن و سطح تحصیلات، شغل اصلی و مالکیت، عضویت در نهادهای اجتماعی و وضعیت اقتصادی شالیکاران با مشارکت آنها در حفظ و نگه داری کانال های آبیداری رابطه معنی داری وجود دارد.
    کلیدواژگان: شالیکاران گیلانی، مشارکت، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، کانال های آبیاری
  • ابوالفضل ناصری، ساناز عزت پور، محمدباقر خورشیدی، اکبر عبدی قاضی جهان صفحه 19
    به منظور نشان دادن اثر تنش کمبود آب بر جوانه زنی بذور ارقام مختلف گلرنگ، آزمایشی بر شش رقم گلرنگ به نام های دیزج حسین بگ مرند، کوشک سرای مرند، آق کند میانه، آن 50 و 917405 و 51063 و پتانسیل اسمزی در سه سطح صفر، 6/0- و 7/1- بار انجام شد. نتایج نشان داد سطوح مختلف تنش، اثرات معنی داری بر روی درصد جوانه زنی، طول ساقه چه و طول گیاهچه داشت. ارقام مختلف گلرنگ نیز درصد جوانه زنی متفاوتی داشتند. تنش در سطح 7/1- بار موجب کم شدن طول گیاهچه، طول ساقه چه و طول ریشه چه گردیده است. بر اساس قوه نامیه و درصد جوانه زنی بذر می توان گفت ارقام دیزج حسین بگ مرند، آق کند میانه و کوشک سرای مرند بیشترین درصد جوانه زنی را داشته و از قوه نامیه بالائی برخوردار بوده و از این نظر، می تواند ارقام مناسبی باشند.
    کلیدواژگان: تنش کمبود آب، پتانسیل اسمزی، جوانه زنی بذر، گلرنگ
  • فاطمه عسکری بزایه صفحه 25
    آب منبع طبیعی ضروری است که چشم اندازهای منطقه ای را شکل می دهد و برای کارکرد اکوسیستم ها و زندگی مطلوب انسانی بسیار حیاتی می باشد. در حال حاضر، این منبع حیاتی، تحت فشار فزاینده ای قرار دارد. تغییرات رژیم های هیدرولوژیکی به دلیل تغییرات اقلیمی، جمعیتی و اقتصادی پیامدهای جدی را برای مردم و محیط زیست به بار آورده است. کنگره های بین المللی اخیر آب و منابع منتشرشده، بر اهمیت حکمرانی آب در تعیین توان یک کشور برای مقابله با چالش های آتی آب تاکید نموده اند. درواقع، بسیاری از آن ها در این زمان به درستی اعلام نموده اند که بحران جهانی آب، بحران حکمرانی می باشد و نه بحران کمیابی. با بررسی منابع و مطالعات انجام گرفته در مورد مدیریت منابع آب در ایران می توان اذعان داشت که مفهوم حکمرانی به طور عام و حکمرانی آب به طور خاص، موضوع قابل بحثی است که بسیاری از زوایای آن هنوز به درستی تبیین نشده است، و جای خالی بسیاری از مباحث مطرح شده در ادبیات جهانی مطالعات آب در این زمینه در ایران احساس می گردد. این مقاله تلاش می نماید با بهره گیری از ادبیات جهانی آب؛ مفاهیم، چالش ها، ابزارها و تدابیر نهادی این مسئله را بررسی نماید.
    کلیدواژگان: حکومت، سیاست، مدیریت آب، دولت
  • فرحناز سهراب، قاسم زارعی صفحه 35
    کشور ایران به لحاظ شرایط مناسب اقلیمی و تنوع آب و هوائی، دارای پتانسیل بالائی در تولید گیاهان زینتی و داروئی است. کشت این گیاهان به دلیل ویژگی های متعدد ازجمله؛ امکان پالایش پارامترهای محیطی، بهره وری بالاتر نهاده های تولید، ارز بری کم، امکان تولید خارج از فصل، ارزش افزوده بالا و ایجاد شغل و ارز آوری، از سال های اواخر دهه 70 شمسی از رشد فزاینده ای برخوردار شده است. به همین دلیل دولت اخیرا، سرمایه گذاری های کلانی برای ایجاد زیرساخت های لازم (احداث مجتمع و شهرک های گلخانه ای و احداث چهار پایانه تخصصی صادرات گل و گیاه در شهرهای تهران، محلات، دزفول و تنکابن) به منظور اصلاح ساختار نظام عرضه و فروش محصول انجام داده است. علی رغم تنوع وسیع اقلیمی و امکان کشت گونه های دارویی و تزئینی مختلف و متناسب با شرایط اقلیمی در هر منطقه در کشور، قسمت قابل توجهی از آن، در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده و ازنظر تامین و تخصیص منابع آبی دارای محدودیت است. بنابراین نیاز به برنامه ریزی مناسب به منظور استفاده بهینه از منابع محدود آب در کشور احساس می شود. دراین ارتباط، یکی از اهداف مهم در کشت و اهلی کردن گیاهان دارویی و تزئینی، برنامه ریزی آبیاری برای تولید این محصولات است. گل محمدی یکی از گیاهانی است که به لحاظ داشتن کاربردهای چندگانه تزئینی، دارویی و بهداشتی، دارای ارزش و جایگاهی ویژه ای برای تجارت جهانی است. گونه ایرانی این گل در دنیا منحصربه فرد است. این گیاه بسیار مقاوم به شرایط محیطی بوده و اکثر شرایط آب و هوائی را به خوبی تحمل می کند. همچنین، نسبت به کم آبی مقاوم بوده و بسته به منطقه کشت شده، بین 7 تا 15 روز یک بار در زمان گل دهی و 20 تا 30 روز یک بار در دیگر دوره های رشد، آبیاری می شود. توسعه روزافزون کشت گل محمدی در عرصه کشاورزی کشور به ویژه در استان هایی با اقلیم خشک و نیمه خشک با توجه به مقاومت این گیاه به شرایط کم آبی می تواند به عنوان یک محصول راهبردی در زمینه حمایت از اقتصاد روستائیان، اشتغال زایی جوانان با توسعه صنایع کوچک جایگاه خاصی را به خود اختصاص دهد. هدف از این مقاله ضمن مرور قابلیت های گل محمدی به عنوان گیاه بومی کشور در سازگاری با شرایط فزاینده خشکی و خشک سالی، ترسیم مدیریت آبیاری این گل است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی آبیاری، سیستم آبیاری، کم آبیاری، گل محمدی
  • رضا بهراملو، سید حسین موسوی فضل، نادر عباسی صفحه 49
    در بخش کشاورزی مقدار زیادی آب از طریق کانال های انتقال و استخرهای ذخیره از طریق نشت هدر می رود. پوشش کانال ها و استخرهای ذخیره آب، نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفت آب دارند. در سال های اخیر استفاده از پوشش های ژئوممبران در استخرهای ذخیره آب استان سمنان رایج شده است. این پژوهش به منظور مقایسه مقدار نشت آب از پوشش های ژئوممبران و سنگ و ملات ماسه سیمان (با رویه سیمانی)، به صورت میدانی در شرق استان سمنان انجام شد. پس از جمع آوری اطلاعات لازم در مورد پروژه های اجراشده در منطقه، تعدادی از آن ها برای ارزیابی انتخاب شدند. برای اندازه گیری مقدار نشت از بدنه ها و کف استخرها از روش حوضچه ای و لوله های مرتبط استفاده شد. بر اساس نتایج نشت آب در استخرها با پوشش ژئوممبران از 5/4 تا 46 و به طور متوسط 25 میلی متر در مترمربع در روز (025/0 مترمکعب در مترمربع در روز) می باشد. در استخرهای با پوشش سنگ و ملات و رویه سیمان، مقدار نشت آب از 5/74 تا 84 و به طور متوسط 80 میلی متر در مترمربع در روز تعیین شد؛ یعنی میانگین نشت آب در پوشش های ژئوممبران تقریبا یک سوم تلفات در پوشش های سنگ و ملات با رویه سیمانی می باشد. بازدیدهای میدانی نشان داد، استخرهایی که پوشش ژئوممبران در آن ها باکیفیت خوب اجراشده است، مقدار نشت بسیار کمتری داشته (20 درصد میانگین) و نشت زیاد آب بیشتر در پروژه هایی است که توسط پیمانکاران کم تجربه اجرا گردیده و منجر به نشت زیاد آب از محل اتصال لایه ها گردیده است. همچنین نتایج بررسی ها بیانگر این است که مدت زمان اجرای پوشش ژئوممبران در حدود 25 درصد زمان اجرای پوشش سنگ و ملات می باشد. نتایج این پژوهش در کل برتری پوشش های ژئوممبران را نسبت به پوشش سنگ و ملات با رویه سیمان نشان داد. بر اساس بررسی های انجام شده و نظر کارفرما یا بهره برداران، پیمانکاران و ناظرین پروژه ها، دلایل اصلی استقبال از پوشش های ژئوممبران افزایش سرعت کار، کاهش مدت زمان اجرای پروژه، هزینه های کمتر، دوام بیشتر و آب بندی بسیار خوب آن ها می باشد.
    کلیدواژگان: ارزیابی، استخرهای ذخیره آب، پوشش ژئوممبران، پوشش سنگ و ملات، تلفات نشت آب
  • خالد احمدالی، عبدالمجید لیاقت، عباسعلی پورمحسنی صفحه 59
    آبیاری اراضی زراعی به روش موضعی نواری (نوارهای تیپ) یکی از مسائلی است که امروزه شاهد گسترش روزافزون آن در اکثر نقاط کشور هستیم. تاکید و تمرکز بیش ازحد بر مسئله ی کمبود آب، گهگاه باعث ارائه ی راهکارهایی نظیر آبیاری تیپ برای زراعت ها می شود که ممکن است به طور موقت مشکلات منابع آب را تخفیف داده اما با گذر زمان اثرات سوء جبران ناپذیری بر محیط زیست بگذارد. در این مقاله علاوه بر بحث و بررسی مسائل و مشکلات ذاتی آبیاری موضعی تیپ، با انجام محاسبات مربوط به میزان پلاستیکی که در این روش ممکن است وارد محیط زیست شود، به بررسی مسائل و مشکلات زیست محیطی این روش پرداخته شده است. محاسبات نشان دهنده ی این واقعیت است که در صورت ادامه ی این روند سهم کشاورزی در تولید ضایعات پلاستیکی بسیار زیاد خواهد بود. اثرات پلاستیک های پلی اتیلن بر محیط زیست شامل جابجایی تکه های پلی اتیلن در اثر باد و یا سایر عوامل و تبدیل آلودگی از یک منبع نقطه ای و متمرکز به یک آلاینده با ابعاد گسترده و غیرمتمرکز و درنتیجه شیوع تصاعدی اثرات نامطلوب آن نظیر خفه شدن حیوانات دریایی در اثر خوردن ذرات شناور پلاستیکی و یا گرفتار شدن در زباله های پلاستیکی و ایجاد اختلالات هورمونی در آن ها و نهایتا ورود به چرخه ی غذایی انسان، اثر پلاستیک های پلی اتیلن بر دام ها، آلودگی منابع خاک و آب و ماندگاری بالا، کاهش میزان تهویه ی خاک، ایجاد آلودگی بصری و کاهش توریست، ایجاد سموم مضر نظیر دی اکسید کربن، دیوکسین های خطرناک در اثر سوزاندن نوارهای تیپ و تهدید کیفیت هوا و نهایتا کمک به تشدید گرمایش جهانی است. در صورت لحاظ ننمودن این ملاحظات از طرف سیاست گذاران و مدیران آب کشور ممکن است این روش آبیاری علاوه بر هدر دادن سرمایه های ملی، باعث از بین رفتن منابع طبیعی و بهره برداری ناپایدار از خود روش شود.
    کلیدواژگان: آلودگی، بهره برداری ناپایدار، دیوکسین، زباله های پلاستیکی
|
  • S.A.M. Cheraghi, M. Karimi Page 1
    A clear understanding of the relation between irrigation water and soil salinity is necessary for precise analysis of data obtained from salinity experiments or from field observations. Soil salinity is expressed in terms of salinity of saturation extract (EC e) and soil solution) ECss with the use of EC e being more common. Often it is assumed that soil salinity (EC e) is always greater than irrigation water salinity (ECiw). However¡ EC e can be less or greater than ECiw. The determining factor in setting this relation is the amount of leaching fraction. In the layer within the root zone where leaching fraction is high¡ EC e is less than ECiw. Field data show that EC e within the root zone can even become less than half of ECiw. It is also shown here that EC e in the interval between two irrigation episodes does not change and remain constant¡ while ECss increases with time because of the crop water uptake.
    Keywords: Irrigation, Leaching fraction, saturation extract salinity, soil water salinity
  • M.J. Zalipour, M.K. Motamed* Page 9
    Irrigation canals leading to increased resistance against scour the walls and water losses. They can be reduced influence that water in the soil. So the irrigation canals are essential for increased efficiency of water. Primer irrigation canals need for operating and maintaining that is costly and should be paid by government and public sector. Therefore, the participation of farmers in the operating and maintaining is essential. This study surveys has been conducted fieldwork in the third grade irrigation canals city of Rasht. The specific objective of the study is to investigate the factors affecting farmer's social-economic and professional farmers in the participation of, operating and maintaining of irrigation canals. The questionnaire was the main toll for collecting data. The validity of the questionnaire was approved by 15 subject specialists and reliability assessed with Cronbach's alpha 0.75 Obtained. The population of this research was 203 paddy farmers. By Gorgesi-Morgan formula 133 samples were selected with random sampling. The results showed the individual characteristics age, education, land holding, total income, social and economic condition of paddy farmers with participation of operating and maintaining of irrigation canals have significant positive relationship.
    Keywords: Paddy farmers, participation, Social- economic condition, irrigation Canal
  • A. Nasseri, S. Ezzatpour, M.B. Khorshidi, A. Abdi Ghazi Jahani Page 19
    An experiment was conducted as a split plot design (with three replications) to evaluate effect of water deficit on seed germination of safflower cultivars. The main plots comprised six cultivars viz. Dizaj Hossein Beig¡ Koshaksara¡ Aghkand¡ N05¡ 917405 and 51063 and the sub main plots comprised three levels of osmotic potentials of 0¡ -0.6¡ and -1.7 bar. Results showed that stress levels affected germination percentage¡ plumule and seedling length. In addition¡ safflower cultivars had different germination percentages. Applying stress at -1.7 bar decreased plumule and seedling and ridicule lengths. Base on ability in germination under water deficit condition Dizaj Hossein Beig¡ Koshaksara¡ Aghkand are the suitable cultivar to cultivate in the water deficit conditions.
    Keywords: Water stress, Seed germination, Osmotic potential, Safflower
  • F. Askary Page 25
    Water¡ as a natural resource is essential to form regional landscapes and very crucial for optimal functioning of ecosystems and human life. Now¡ this vital resource is under increasing pressure. Changes in the hydrological regime due to climate¡ demographic and economic factors have brought serious consequences for people and the environment. The importance of water governance in determining the ability of a country to meet the challenges of future climate has been emphasized in Water recent international congresses and published sources. In fact¡ many of them in this time properly announced that the global water crisis¡ is the crisis of governance not a crisis of scarcity. By examining resources and studies on water resource management in Iran could be confirmed that the concept of governance in general and specifically water governance¡ is as a discussion topic that many aspects of it still has not been explained properly¡ and missing a lot of discussions in world literature studies in the field of water in Iran is felt. Enjoying the water world literature¡ this article attempts to review concepts¡ challenges¡ tools and institutional arrangements related to this topic.
    Keywords: Government, Politics, Water Management, Government
  • F. Sohrab, Gh. Zarei Page 35
    Based on proper conditions in terms of climate variability¡ Iran has a great potential in the production of ornamental and medicinal plants. The cultivation of these plants because of numerous features such as the possibility of refining environmental parameters¡ the higher productivity of production inputs¡ exchange intensity low (low needs to Dollar)¡ the possibility of the production out of season¡ value added and job creation and importing of the currency has increased since the late 70’s solar decade. That''s why the government has been done enormous investments to create the necessary infrastructure (construction of greenhouse complex and specialized export terminal and the construction of four flowers and plant terminal in the cities of Tehran¡ Mahalat¡ Dezful and Tonekabon) in order to modify the structure of the system supply and sale of the product¡ recently. Despite the vast diversity of climate and cultivation of medicinal species and the climatic conditions of various decorative and fits in any area in the country¡ a considerable part of it located in arid and semi-arid regions and in terms of the provision of allocation of water resources have limitations. Therefore¡ the need for proper planning in order to optimum use of limited resources of water in the country feel. In this regard¡ one of the most important goals in the domestic cultivation of medicinal plants and decorative is the planning of irrigation for the production of these products. Due to having multiple applications and values such as decorative¡ medicinal and health¡ Rose is one of the plants which has a special place for international trade. Iranian species of this plant is unique in the world. This plant is very resistant to environmental conditions and is well tolerated different weather conditions and water stress. Also¡ compared to the drought-resistant and depending on the area of culture¡ between 7 to 15 days once in the time of flowering and 20 to 30 days once in other periods of growth is irrigated. Increasing development of this plant in agricultural sector particularly in provinces with an arid and semi-arid climate due to the resistance of it to the water deficit conditions can be used as a strategic product in the field of supporting rural economy¡ job creation for youth and villager’s small industries¡ create specific position for Iran. The purpose of this article while reviewing the capabilities of rose as a native plant of the country for compatibility with the rising terms of dryness and drought¡ irrigation management¡ outlining this flower.
    Keywords: Deficit Irrigation, Irrigation Scheduling, Irrigaiton System, Rosa damascene Mill
  • R. Bahramloo, S. H. Moosavi Fazl, N. Abbasi Page 49
    A lot of water is wasting through the canals and ponds. The use of geosynthetic materials such as geomembrane liners¡ have been welcomed by farmers due to their low cost¡ rapid installation and low water seepage. In this research¡ seepage water lost in 7 ponds with HDPE geomembrane lined in Semnan province was studied. To determine water lost¡ ponding method was used. The results showed that in the pools that were lined with HDPE geomembrane¡ the amount of water seepage lost was 4.5 to 46 (meanly 25) mm/m2/day. Water seepage losses in the stone and cement of pools was 74.5 to 84 (meanly 80) mm/m2/day. So¡ water seepage in geomembrane lined pools in about 30% of ston-lined pools. Water seepage losses in Geomembrane lining¡ was 20 times less than ston-lined. High-speed¡ short implementation time¡ lower cost¡ greater durability and very good seal¡ are the most important reasons for accepting the Geomembrane covers. The biggest weakness of the Iranian Geomembranes plates was width low. Low width sheets¡ increased cost of the projects.
    Keywords: Evaluation, Geomembrane lining, Ponds, Seepage water loss, Stone lining
  • Kh. Ahmadaali, A.M. Liaghat, A.A. Pourmohseni Page 59
    Usage of drip tape irrigation systems for cereal crops is one of the problems that is increasing in many parts of Iran.Too much Focus on the water shortage leads to some solutions like drip tape irrigation for ceral crops which may reduce the problem temporarily but by the time causes the adverse effects on the environment. In this reasearch the innate problems related to drip tape irrigation as well as the environmental impact of plastic wastes which is incorporated in the environment by this irrigation method were investigated by calculating the amount of plastic wastes. The results showed that if the current trend continue¡ the share of agriculture in plastic wastes production will be very high. Environmental impacts of polyethylene are transfer of polyethylene pieces by wind or other factors which turns the point-source to nonpoint-source pollution that results in a progressive spread of undesirable effects such as the death of marine animals or being trapped in plastic wastes¡ hormonal disorders¡ and finally incorporation in human food chain¡ effects on livestock¡ pollution of water and soil resources due to its resistance to degradation¡ reduction in soil porosity¡ visual pollution and negative impact on tourism¡ production of harmful toxins such as carbon dioxide and hazardous dioxins due to burning the drip tapes and finally air pollution and global warming. If policymakers and water managers don’t consider these concerns¡ despite the waste of national capital by this irrigation method it will destroy national resources and will cause unstable operation of this irrigation system.
    Keywords: pollution, unsustainable operation, dioxin, plastic waste